Het mea culpa van de VRT…nu alle ogen op Oekraïne gericht zijn
De boutade wil dat Poetin erin geslaagd is om op één dag corona de wereld uit te helpen. Dit is misschien cynisch en overdreven, maar er zit wel een grond van waarheid in. Plots verdwenen de dagelijkse cijfers van de voorgrond. Onze onzichtbare vriend ‘Corona’ is vertrokken zonder gedag te zeggen. Niet omwille van de cijfers, die dalen immers al zeer lang. Maar omdat de media daarvoor kiest.
Naar aanleiding van twee jaar Corona, krijgt hij toch een postuum feestje. Een soort verontschuldiging van de VRT voor wat er fout liep met de berichtgeving en hun visie op het waarom hiervan. Katty Allaert en Koen Wauters schrijven een opiniestuk voor de VRT: “Hoe staat het met de geloofwaardigheid van de wetenschap?” Ik deel hun conclusie – dat voortschrijdend inzicht alleen voldoende is als excuus om te verklaren wat er fout gelopen is – niet. De auteurs gaan namelijk voorbij aan enkele belangrijke punten. Toch wil ik dit opiniestuk niet volledig afbreken, want ik vind het moedig dat ze durven aan te geven dat er veel misgelopen is. Ze geven ook toe dat wetenschappelijke theorieën te snel als waarheid verkondigd werden, voor ze door wetenschappelijk onderzoek bewezen werden. Een derde belangrijke punt dat naar voren gebracht wordt is dat “de experts” hun advies ook baseerden op politieke argumenten. Hieronder de link:
Het is natuurlijk gemakkelijk om kritiek te hebben, als je zelf geen analyse naar voren brengt. Hier dus onze analyse waarom “de wetenschap” veel van zijn pluimen verloor. Ik wil alvast op voorhand waarschuwen, volgens ons is de zaak veel genuanceerder en de uitleg bijgevolg dan ook veel langer. Laat ons dan beginnen bij het begin: wat is “de wetenschap”, één van de meest gebruikte termen op de openbare omroep?
“De wetenschap” blijkt een handvol mensen die de absolute waarheid kent. De personencultus van de “experts” en de onderwaardering van de zorg.
Het stuk op VRT NWS begint door te stellen dat het applaus voor de zorg in het begin van de pandemie ook een applaus was voor “de wetenschap”, waarmee ze doelen op het selecte groepje, de zogeheten “experts” die de berichtgeving in onze media domineerden. Dat klopt gedeeltelijk. De zogeheten “experts” die ons als een soort comic con-heldachtige figuren zekerheid moesten verschaffen terwijl de doemberichten ons rond de oren vlogen, gaven aan sommige angstige mensen een soort van rust. Deze personencultus, gecombineerd met hun absolute monopolie op de berichtgeving, maakte hen meteen immuun voor alle vormen van kritiek.
Een moedig artikel in De Standaard met meer achtergrondinformatie hierover is hier terug te vinden: https://www.standaard.be/cnt/dmf20210409_94478550
Deze adoratie voor “de wetenschap” staat in schril contrast met het respect voor de mensen uit de zorg die nog steeds ondergewaardeerd, verwaarloosd en onderbetaald zijn, maar toch hun werk blijven doen. Zijn zij helden? Nee, ze zijn iets veel mooiers: gewone mensen die in steeds moeilijkere omstandigheden nog steeds elke dag het beste van zichzelf geven.
Maar in plaats van extra gesteund, worden ze opnieuw vergeten. Erger nog, ze worden nog steeds openlijk bedreigd met ontslag, meteen ook de reden waarom zoveel mensen uit de zorg meedoen aan betogingen. Heel zuur dat net zij aangegrepen worden door de experts om het beleid van de afgelopen twee jaar te rechtvaardigen.
Monopolie op de beeldvorming
In België beschikken we blijkbaar maar over een handvol mensen die het waard zijn om in de media aan bod te komen als het over corona gaat. Om van specialist op te klimmen naar “expert” moet je minstens tweemaal per week op tv komen. Er was al langer debat over de hoeveelheid zendtijd die sommige personen kregen op onze publieke omroep, maar zo extreem als het de afgelopen twee jaar was, is toch ongezien. Wetenschap werd geen debat onder wetenschappers, maar veranderde in een religie. “Ik ben een expert, dus je moet mij geloven.”
Belangenvermenging
Dat dezelfde persoon die de overheid mag adviseren, ook mag optreden als specialist van de VRT, is deontologisch compleet fout. De VRTheeft de plicht om aan het publiek uit te leggen dat deze personen een beleid komen verdedigen. Dat dezelfde persoon dan ook nog eens directe belangen heeft bij de besluitvorming van de overheid vinden veel mensen terecht een vorm van belangenvermenging.
De sociale media, hoe oorzaak of gevolg?
Volgens het artikel op VRT NWS zijn de sociale media deels verantwoordelijk voor de veranderende publieke opinie en de kritiek op de experts. Maar kan het niet zijn dat het juist andersom is? Mensen die niet akkoord gaan met de eenzijdige berichtgeving en het narratief van onze overheid, gaan op zoek naar een andere stem. De verantwoordelijkheid van de polarisatie die zo wordt veroorzaakt, valt in dat opzicht voor een niet onbelangrijk deel bij onze publieke omroep zelf.
Geen open debat
De “experts” werden als onafhankelijke specialisten naar voor geschoven of op zijn minst zo behandeld. Vergelijk de laatste -kritiekloze- live van Van Ranst maar eens met die van mij (link hieronder). Nobody expects the Spanish inquisition!
De experts gebruikten het excuus dat ze geen politieke beslissingsmacht hadden – de beleidsmakers dan weer dat ze de experts volgden, als ze al naar de studio kwamen. De stilte van onze politici was oorverdovend.
Maar het ergst van al, er was geen plaats voor kritische vragen, laat staan voor een open debat. Het excuus daarvoor? De experts verkondigen “de wetenschap” en je kan toch niet tegen de wetenschap zijn? Het doet ons onwillekeurig denken aan een donkere periode uit de Amerikaanse geschiedenis in de jaren ‘50 van de vorige eeuw. In heel 2020 was er slechts plaats voor één publiek debat, terwijl het onderwerp elke dag in het nieuws kwam. Men ging zelfs zo ver om een panelgesprek “het grote debat over corona” te noemen.
Framing
Om de tegenstem niet aan het woord te laten, werden de gekste argumenten aangehaald. Maar het meest gebruikte was toch dat je met een bepaald soort mensen maar beter niet kon praten. En vakjes waren er genoeg. Ze waren radicaal, antivaxer, extremist. Op het hoogtepunt van deze klopjacht op andersdenkenden durfde uitgerekend een filosoof, Johan Braekman, het op tv in primetime aan om ervoor te pleiten bepaalde mensen van het open debat uit te sluiten. Dit omdat het “geen zin had met die mensen te praten” en om de 70% vaccinatiegraad te bereiken die nodig was voor groepsimmuniteit. Sommige meningen zouden gevaarlijk zijn, want ook al is er weerwoord, de bevolking is te dom om voor zichzelf deze mening correct te interpreteren. Mocht hij nog leven, dan zou het enige dat McCarthy hier nog aan zou toevoegen een commissie voor onwetenschappelijke activiteiten zijn.
Het verbieden van demonstraties en strenge boetes verkleinen verder het draagvlak voor de maatregelen en hoe ze tot stand komen
Demonstraties werden lange tijd dermate gereglementeerd dat ze quasi onmogelijk gemaakt werden. We werden dan wel niet opgepakt zoals in bepaalde andere landen, maar het is wel ongezien sinds het begin van de democratisering van het Westen. Als je toch ging betogen, had de politie immers de taak deze betoging te proberen voorkomen.
De meeste betogingen bleven trouwens onder de radar. Enkel de echt grote werden in beeld gebracht. Enorm frustrerend voor een bevolking die gehoord wenst te worden, want je gaat enkel de straat op als laatste redmiddel. En betogingen waren er! Heel Europa stond twee jaar in brand, maar als je naar het journaal op de VRT keek, leek het alsof de meerderheid van de bevolking achter de maatregelen stond.
Strenge regels, overdreven boetes tot en met gevangenisstraf voor kinderen onthullen een weinig fraai beeld van het beleid. Het toont het falen van onze regeringen om het democratisch draagvlak voor het gevoerde beleid te behouden. Nog frustrerender is dat het gerecht plots wel over de middelen lijkt te beschikken om van coronasancties een prioriteit te maken. Is het minder een prioriteit om iemand te bestraffen voor verkrachting dan voor het bezoeken van je eenzame familie? Hoe leg je dat uit? Niet, zo blijkt.
At long last, have you left no sense of decency?
Beste Katty Allaert en Koen Wauters, jullie zeggen zelf dat we teveel vertrouwden op cijfers en niet genoeg aandacht schonken aan de interpretatie daarvan. Steunen jullie dan onze actie voor het open debat daarover? Dit is de link, hier kan je hem ondertekenen:
https://www.europeansunited.eu/nl-be/teken-de-petitie/
Twee jaar van foute veronderstellingen tonen aan dat je zaken in vraag moet durven stellen met woord en wederwoord. Mijn vraag aan de VRT is dus eenvoudig: geef ons het open debat. De bevolking heeft recht op antwoord. Voorkom dat we weer de straat op moeten. Dat is voor niemand een goede oplossing. Voer geen strijd tegen je eigen bevolking en word weer een publieke omroep en geen religieuze waarheidscommissie die in onze plaats bepaalt wat juist is en wat niet.
Opiniestuk door Tom Meert, Voorzitter EuropeansUnited.eu VZW